2008an ere gertatu zen, eta gogora ekarri behar izan genituen “krisi”-aren barne zirenak, erditu gintuzten une beretik bertan geundenak, beste egoera bat inoiz ezagutu ez genuenak. Izan ere, “ONGI ETORRI”. Une hartan, gure eta beste askoren bizitzetako Kolapsoaz hitz egin zen, eta Ramón Fernández Durán moduko lagunekin izandako eztabaida eta testuak gogora ditzazkegu, Luis Gonzálezen letrak oparitu zizkigutenak. Orain, esaldi berarekin itzultzen gara: “ONGI ETORRI KOLAPSORA”.
Gure bizitzak txaboletan bizitzearen faxismotik datoz, hiriei nahiko itsatsita zeuden lurretan, gerora haien periferiako auzo bihurtu zirenak. Geure etxearen materialak oso kalitate txarrekoak dira, eta erlauntza edo txabola bertikalak izateko joera dute. Askok herria eta familia bakarrik utzi behar izan genituen, kasuaren arabera, hirian prestatuta ez geunden enpleguen bitartez soldatak lortzeko.
Batzuk atzeratua eta mespretsatua zen landa-eremutik ateratzeko. Unibertsitate edo Lanbide Moduluetara joan ginen beste batzuk, gure familien ametsa zena: klase sozialetik igotzea, behetik ateratzea, maila batzuk gainditzea. Ikasketa horiek egiteko, hainbatetan, ezkutuko ekonomiako enpleguetara joan behar izaten genuen, kontraturik eta asegururik gabekoak. Gizonen eraikuntzan eta, batez ere, zaintza eskuordetzen zituztenen etxeetan, orain “etxeko langileak” deitzen diotenenetan.
Hirurogeita hamarreko hamarkadan jada, diktadorea ohean hil eta Moncloako itun deiturikoekin, pobreen txartelak eman zizkiguten gizarte-jantokietara joateko, gizarte-laguntzako zentro faxisten oinordekoetara joateko.
TRANTSIZIO DEITU ZUTEN
Hirurogeita hamarreko hamarkadaren amaieran monarkia bat ezarri ziguten, Konstituzioaz. “Enplegu betea”-ri buruz eta guztientzako etxebizitzari (beti familiari dagokionez) buruz hitz egiten zuten, baina borondate-esaldi hutsak ziren, soberan baitzekiten ez zutela egingo.
Baina askok hura hautsi eta justizia sozialera eta eskubideetara zabaldu zitekeela uste genuen. Orduan, otsailaren 23an, "pikoletoen eta mirarien kolpe" baten simulazioa egin zuten. Kolpe horrek abisua ematen zuen: “kontuz ibili behar duzue txaboletara ez itzultzeko”, edo, bestela, "bizimodua birrindu" edo "herri honetako areketan fusilatu eta hildakoen erroldara pasako zarete".
Horrela "Europakoa izatea"-ren iruditeria iritsi zen. La Polla Records eta bere "Europa" abestia, Ramón Fernández Duránen liburutxoan eta beste irakurketa batzuetan oinarritua. Ba bai, K.E.koa. (Europako Erkidegoa) EEEri (Europako Ekonomia Erkidegoa). Hori izan zen bidea laurogeiko hamarkadan, soziolistoek hautestontzietan irabazten dute eta enplegua, etxebizitzak, modernitatea eta bizitza duina agintzen dituzte. Baina, dakigunez, errematatu egin gintuzten, gure familia-ekoizpeneko herrietan geratzen zen apurra suntsitu baitzuten, nekazaritza- eta abeltzaintza-kooperatiba txikiak, bizitzak sozializatzen zituzten sare sozial eta komunitarioak. Landa- eta auzo-sareak desegiten ziren bitartean, eskrupulurik gabeko jendeak, hala nola Amancio Ortegak edo Alacanteko, Malagako edo Kataluniako oinetakoen industriek, beren ekoizpenak emakumeen tailerretan (gehienbat, ezkutuan) kanporatzea erabakitzen dute. Lantegian edo etxeetan, emakumeen esplotazio bikoitza hasten da "heroi" kapitalisten, patriarkalen eta kolonialisten eskuetan.
Laurogeiko hamarkada horretan, ia hiru milioi lanpostu desegin ziren, baina ez ziren itzuli. Horrela amaitu zen hiriaren ametsean enplegua, auto erabilgarria eta asteburuko kontsumoa erabiliz sartzeko edozein aukera. Urteak izan ziren oparitzen zigutena, ia horrela esan daiteke, heroina gure herrietan eta, batez ere, gure auzo langileetan eta etorkizunik gabekoetan. Zenbat eta gehiago egin haien lantegi-itxieren eta landa-eremurako politiken aurka, orduan eta gehiago bihurtzen gintuzten guztiok zaldi desiragarrien zaldizko, harremanak eta komunitateak hautsi eta txikitzen zizkigutenak. Hori bai, gure auzo eta herrietako familiek ahalegin handiak egiten jarraitzen zuten beren haurrak unibertsitateetara eta Lanbide Heziketako zentroetara bidaltzeko, gizartearen gorakadarekin amesten jarraitzen zuten.
Gutako askori langabeen eta/edo pobretuen asanbladetako kide izatea besterik ez zitzaigun geratu. Ezkutuko ekonomia hedatu zen, baita Alkosa Parkeko jendeak itsaspekoa deitu zuen beste ekonomia ñimiñoago bat ere, "Españetako" erresuma loriatsuaren urpean nabigatzen ateratzen genituen kopuru txikiengatik, jada Hiriburuaren Europan sartuak zeudenak. Laurogeiko hamarkadan, borrokekin, bata bestearen atzetik, Gutxieneko Errendimenduak lortu genituen espezietan eta dirutan hiri batzuetan, baita Autonomia Erkidegoak deitzen dioten horretan ere. Behartsuen/pobretuen txarteletik S.S. bataiatu zuten bulego berri batzuen erabiltzaileetara igaroko gara, ez da nazismoa, Gizarte Zerbitzuak dira. Orain elkarrizketatu egiten zaituzte, zure bizitza "petik Para" berrikusten dute, kontrolatu eta zelatatu egiten zaituzte janari-txartel edo urte haietan lortutako gutxieneko errenta bat emateko. Ondorioz, laurogeiko hamarkadaren amaieran, eta laurogeita hamarreko hamarkadan hasita, gonbidatuak izan gabe jarraitzen genuen, eta kontsumoaren eta finantza-kapitalismo modernoaren festan sartu ahal izan ginen. Txaboletan paratu gintuzten, eta txabola moderno, bertikal eta lotugabeetan jarraitzen genuen, gure herrietatik, landa eremutik, aldenduta, orain hainbeste maite dituzten paleten azpimundu desiragarritzat eta atzeratutzat jotzen zuten horretatik urrun.
EUROPAR BATASUNAREN ETENGABEKO HONDAMENDIA
B. €, Maastrichtetik deitu zuten Itun baten ondoren iritsi zen, behekoek gizarte-etorkiaren ametsa sekula lortuko ez genuela argitzen zuena. Behetik ateratzeko eta pobretzeko edozein aukera moztuz. Gehiago eta hobeto lotzeko, estatuei autonomia kendu zieten. Ez zorpetzera behartu zituzten, zerbitzu publikoak pribatizatzera, telefoniatik hasita, komunikazioa. Bizitza pribatizatu arte, baliabide publiko guztiak eta ginen eta zetozen baliabide guztiak aberats/aberastuentzat izango zirela ziurtatu zuten, eta behekoentzat kreditua planteatu zuten, hori bai, ondo zehaztutako kuotekin eta interes askorekin.
Horrela finkatu zuten laurogeita hamarrek gure pobretzea, baina dena gogorragoa izan zen, ikusten genuelako lana zuten langile askok kotxez aldatzen zutela eta kredituak ere eskatzen zituztela herrian etxetxo bat egiteko edo atzean utzitako familia hobetzeko. Emakume askok esplotazio handiagoa izan zuten, eta bi lanaldi egin zituzten etxe barruan eta kanpoan, inguruko guztien emozioei eutsiz. Hiriak are gehiago bihurtu ziren Metropolis. Bidaia "dena barne" eskumuturrekoarekin saltzen zen hamarkada hori amaitzen zuten langile askorentzat. Banaketa-kate handiek tokiko merkatua eta hurbileko dendak apurtzen zituzten behin betiko, apur bat gehiago, askori kitapena emanez.
Gure auzoetako alaba eta bizilagunak, unibertsitatera joan ondoren, auzotik urruntzen ikusten ditugu, festaren erdian kokatzeko, hirien muinera, beraien izateko espaziora. Ez dira dagoeneko beraien amonen herriaz, beraien jatorriaz, gogoratzen, beraien auzo-elkarteaz edo herriko Bideo Clubaz ere ez dira oroitzen. Alaba unibertsitario horiek mende berriarekin eta euro liluragarri eta argitsu horrekin amets egiten dute. Adreilu eta kreditu handiko momentuak ziren. Ia populazioaren herena bizitza duin baten itxaropen gabeko auzoetan bizi ginen bitartean, Zerbitzu Sozialen erabiltzaile izaten, garaian komunitario gaizki-deitutakoak. EULEN, CLECE eta beste hainbat enpresa handi ikusi genituen gure pobrezia/pobretzea kudeatzen. Mende honetako berritasuna, beste herrialdetako eta kontinenteetako pobretutako pertsonekin batera bizi ginela auzoetan, bizitzaren ikuspuntu, kultura, beldur eta oinaze desberdinekin eta nola ez, jatorrizko herrialdeetan gelditu zen familiari euroak bidaltzeko ametsekin. Mendeak jada asoziazionismo gabeko gure auzoetan harrapatu gintuen eta kalitate txarreko sustantzia asko gure bizitzak kontsumituz, giltzaperatuak, lurraldean ongi itxita. Konturatu ginen, berriro ere, emakume migratzaileak, gure bizilagun berriak, zirela bizitza mantentzen zutenak, Zerbitzu Sozialetara joaten ziren, Elikagaien Bankura, parrokiara edo meskitara. Gure auzoetako txabola bertikal geroz eta hondatuagoak, EZ bizitzako, zabortegi sozial moduko lurralde honetan jarraitzearen frustrazioa ziren mende honetako islada. Guk ez genuen aukerarik izan lehenengo edo bigarren etxebizitza baterako krediturik izateko, erditu gintuzten leku berdinean jarraitu genuen, behe-behean. Baina askoz gehiago ginen, azal kolore eta hizkuntza desberdin gehiagorekin, aniztasunean aberasten gintuzten desberdintasunak. Baina ez genuen komunitatea egiterik lortu, ideia argi batekin: GUZTIAK GARA BEHEKOAK, INORrak.
Bitartean, eraikuntzak eguzki eta hondartza lekuetan pisuak sortzen zituen eta Kanariak bezalako herrialdeak txikitzen zituen, aurretik turismoak sortutako hondamendiari gehitzen zitzaiona, turismoa leku askotako labore bakarra bihurtzen. Igoera sozialaren ametsa oraindik gehiago landu zen. Soldatapekoz beteriko hegazkin eta aireportuak erakusten zizkiguten, bai dena barne duen “pultserita” moduan, bai 15 egunez hondartza ondoan duen hotel batean edo munduko metropoli handi horietan erosketetarako asteburu pasan. DESBERDINTASUNAK HANDITU ziren. Aberastasuna alde pribatuan ezarri zen, enpresa-marka handietan. Gure auzoetako zeruetatik hegazkinak pasatzen ikusi genituen eta telebistan erakusten ziguten “zeinen ondo” bizi ziren ondo bizi zirenak. Egunero metropoliak erakusten zizkiguten eta batez ere, hango argiak. Behin eta berriz esaten zuten landa-gunea asko jota hiriko hazi biltegi bat zela eta deskantsurako leku bihurtu behar zirela. Turismorako landetxe izango zirela, natura zer zen erakusteko, animaliak eta dena barne. Landa-gunea hiritarren noizbehinkako deskantsu eta kontsumo leku bezala ulertua.
Guri bakarrik borroka gelditzen zaigu. Zerbitzu Sozialak desmuntatzeko, Berdinen Oinarrizko Errentaren alde, harremanak sortzeko, komunitatea bultzatzeko eta komunitarioa balioan jartzeko borrokan. Gutxi ginen horren alde egiten genuenak, baina konbentzituak geunden garrantzitsua zela gure “gorputzak” jartzea helburuak lortzeko prozesuan. Beti elikagaien ekoizleekin elkartasunean, benetako nutrienteekin, Isa Álvarezek erakutsi zigun bezala. Hori bai, pertsonen minaz inguratuak, txabola bertikaletako emakume zapalduez, bi edo hiru aldiz esplotatutakoak, beraien bikoteen eskuetan erailak ez izateko lanean. Hirurogei, hirurogeita hamar, laurogei eta laurogeita hamarrean ondo ezagutu genituen erailketa horiek argitara ateratzen ziren behintzat azkenean. Txabola bertikalen hormak hausten ziren “beste emakumeak” kaltetuak izan zirenean ere, gurekin batera garrasi egiten zutenean: emakume gehiago EZ, ezta emakume gutxiago EZ.
KOLAPSOARI KRISI DEITU ZIOTEN
2008 urtean adreiluaren eta kredituaren burbuilaren bukaera iritsi zen. Bat-batean, urteroko oporretan leku “exotikatuetara” joateko, asteburuetan gauetako kontsumoa, pisua, kotxea eta igoera sozialerako ametsak izateko bizitza hipotekatu baten aukera gure begien aurrean desagertu zen, enpleguaren logikaren eta erosotasun faltsuaren erorketaren ondorioz. Diru publikoa aberatsen bankaren erreskatearen zerbitzura jarri zen, aurrezki kutxak erortzen uzten, non populazio pobretuaren baliabide gutxi horiek gordetzen ziren.
Goikoek kapitalismoa birfundatzeaz hitz egiten zuten eta behekoek urte batzuk tardatu genituen plazak hartzen. 2011 urtean izan zen, Ramón Fernández Durán joan eta bost egunetara izan zen irmoki kalera ateratzea erabaki genuen eguna. Maiatzaren 15ak adimen asko ireki zituen, jarrerak birplanteatu, eta bizitzaren zentzua berriro pentsatzea ekarri zuen. Guk, hirietako plazan geundenean, EZ bizitzaren auzoetan bizitzen jarraitzen genuela, gure jatorrizko herriak espoliatzen ari zirela... gogorarazi genuen. Gure indarrak KOMUNITATEAK SOSTENGATUTAKO NEKAZARITZA sortu behar genuena, gure auzoetan baztertuta dauden pertsonen eta elikagai osasuntsuak eta gertukoak sortzen dituzten ekoizleen arteko aliantzak sustatu behar direla, kalitate gizatiarra eta nutritiboarekin. VERDETERRA eta ASDECOBA bezalako proiektuetan pentsatuz. Gure komunikabide propioak erabiliz, txikiak baina ezinbestekoak, RADIO PIMIENTA bezalakoak, ahotsa eman eta bozgorailu izan daitezen gure borrokentzat, hau da, gure bizitzentzat.
Plaza horietatik, asko gelditu ziren denen bizitzak hobetzeko borrokan, inoiz ez nahikoak, baina batuketa hori eskertzekoa da, jarreretan aldaketak.
Pixkanaka, goikoak, enpresa handiek menpekotasun berriak sortzen ari ziren. Ez ziren jada heroina eta koka, nahiz eta oraindik egon. Mendekotasun guztia erabilgarri eta aukerez betea dagoen tresna baten bitartez sortzen zen, tresna diabolikoa, telefono mugikorra. Horrekin batera, pelikulak ordaintzen diren plataformen bitartez ikustea finkatu zen eta “online” egiten diren erosketak ere eta mezularitza zerbitzuak ere bultzatu ziren. Harremanen aukeraren truke, zeldak saldu zizkiguten, dena barne dituztenak, etxetik iritsita. Eta behekoek, ikusi genuen “tresna diabolikoarekin” desira erosi zutela eta igoera sozialarekin amesten jarraitzen dutela. Batzuek guztiontzako eskubide sozialak azpimarratu genituen, Informazio eta Salaketa Puntuen bitartez amorrua, gorrotoa eta frustrazioa kanalizatu eta Zerbitzu Sozialak eta zapaltzen gaituzten beste instituzioak kolpekatzeko espazioak sortu genituen. Hori bai, modu guztietako txabolen berrogeita hamar urteetan, bizitza hautsietan, behetik, EZ bizitzako auzoetan... beti besteekin egoteko eta egiteko apostua egin genuen. Orduan eta orain jakin genuen BAKARRIK EZ GARELA INORA IRISTEN, ELKARREKIN AGIAN NORABAIT BAI.
PANDEMIA IRITSI ZEN ETA KOLAPSOA ONARTZEN DA
Pandemia bat iritsi behar izan zen jende asko konturatzeko ezer ez dela izango aurretik izan zen bezalakoa, aukera erreal batean baino desira batean bizi zirela konturatzeko.
Orain bai, KOLAPSOA izendatzea baimentzen da, erdituak izan ginen eta urteen poderioz handitzen joan den kolapsoa, gelditu gabe, arnas hartu gabe, heroinarekin, Zerbitzu Sozialekin, kredituekin, elikagai bankuekin... eta orain apustu indartsu batekin pertsona aberatsen/aberastuen eta instituzioen eskutik. Ez da inoiz erreakzionatzeko berandu. Pertsona asko geunden lekuan daude orain. Hori bai, emakumeak antolatuagoak daude patriarkatua haustearen eta erailketa gehiago ez gertatzearen aldeko borrokan. Talde txiki, baina oso aktiboak daude ere Berdinen Oinarrizko Errentaren lehenengo fasea exijitzen, orain!!! OINARRIZKO ZERBITZUAK guzti-guztientzat, publikoak eta komunitateak kudeatuak izan daitezela defendatzen.
ONGI ETORRIAK izan zaitezte borrokako eta bizitzako adiskideak. Gehiago izanda, Asdecoba, Verdeterra, Radio Pimienta, Elkarrekiko Sostengurako talde gehiago sortu ahal izango ditugu. Gehiago izanda nonbaitera iritsi gaitezke, lurraldeetan Rbis-arekin beste modu batera kokatu gaitezke, BIZITZA erdigunean jarri dezakegu eta terrorismo patriarkaletik eta edozein gizarte kolonialetik atera.
Benetan lagunak, ez dezagun DESIRATU aurrekoa: KOLAPSOA GUREAN GELDITZEKO ETORRI ZEN. Egoera honetan eta etorriko direnetan, Raúl Zibechik eta beste hainbatek dioten bezala, komunitate horiek sostengatu eta sortzeko AUKERAK ikus ditzagun, gure bizitzak eta ondoren etorriko direnenak mantentzeko babes-kutxa izan daitezela. Baina ez ditzagun gure historiak ahaztu, ez gara inoiz txaboletatik atera, beti haietan egon gara, nahiz eta formaz aldatu izan duten. Orain, hainbeste gaude egoera honetan, ARRAKALA horiek irekitzen lagundu gaitzakeela, kutxa horiek atera araziz.
Kolapsora Ongi etorri hau bukatze aldera, gauzak, proposamenak, errealitateak... adierazteko garrantzia azpimarratu nahi dugu. Hau dela eta, azken hogei urteetan BERDINEN OINARRIZKO ERRENTA izendatzean tematu gara, eta ez besteetan; bere edukiarengatik, 1983 urtean “Diru-sarrera unibertsal soziala edo Oinarrizko Errenta” proposamena gauzatu genuenetik, kale eta plazetan zorroztu eta findu dugun tresna bat delako. Laurogeigarren hamarkadan, birmoldaketaren kapitalismoan eta langabezian “atzera-bueltarik EZ” zegoela konbentzimenduarekin. Planteatzen ari ginena justua, beharrezkoa eta urgentea zela kontziente ginen. Borroka eta proposamen bera, ez ziren buru berezietatik sortzen, mugimenduan eta tentsioan zeuden milaka gorputzetatik sortzen zen. Arrakalak irekitzen bilatzen ari ziren, hasierako kolapsoan. Bilaketa kolektiboen fruitu izan zen. Laurogeita hamargarren hamarkadan, beste baladrina batzuen aipamen eta testuak izan ziren gure altxor, José Iglesias, Josep Manel Busqueta, Oscar Jurado, Alicia Alonso, Natalia Ruiz... Hauek beren gorputzen eta hausnarketen ekarpena egin zuten, guztiok kale eta plazetan tentsionatzen jarraitzen genuen bitartean, tresna honen bidez baldintza hobeekin bizi ahal izateko arrakalak bilatzen genituen bitartean. Mende hau hasi zenean, Trini Busqueta, José Iglesias, Guaditoca, Doni, Salut... eta beste pertsona eta Baladreko jendearekin 1983ko tresna hori erakutsi genuen, Aberastasun Komunalera iristeko PROZESUAK barnebiltzen dituen BERDINEN OINARRIZKO ERRENTAren alde egiten. RBis-a erditzea Baladreren jendearen borroken prozesu kolektibo logiko bat izan zen, tresna hori ezin da bere horretan helburua izan. Orain dela hainbeste hasi zen kolapso honetan, bizitzak erdigunean jartzeko, ezinbestekoa da dauden baliabide guztiak birbanatzea, denentzat izan daitezela, kontraprestaziorik gabe, izateagatik eta bizitzeagatik bakarrik. Eta garrantzitsuena, BERDINEN OINARRIZKO ERRENTAREN FONDOA gehitzea, komunitatearen aldeko apustua barnebiltzen duelako, komunitarioa eta komuna, delegazioak eta menpekotasunak ezabatzeko. Inor ez bada zuregatik bizitzen, inork ez du zuregatik erabaki behar.
Eta Rbis-aren tresnaren garrantziari buruzko azalpen hau bukatzeko, kolapsora iritsi berri zareten lagunak, tresna hau, beste hainbeste bezala, guretzako da, behekoentzat, eta orain behean gelditzen direnentzako ere. Aberastasun Komunalera iritsi ahal izateko, non dirua eta antzeko gauzekin ez dugun erabili behar, non pertsona GUZTIEK, inor kanpoan gelditu gabe, beharraren araberako eta ez trebetasunaren araberako ondasunak eta zerbitzuak izango dituzten. Xedapen librea izango da. Gure helburua ez da egongelako debate bat izatea RBis-aren izenaren inguruan, jarrera eta eduki kontua da baizik. Tresna bat gehiago da bizitza benetan erdigunean jarri ahal izateko eta terrorismo kapitalista, patriarkal eta kolonialetik atera ahal izateko, nahiz eta kolapsatuak jarraitu. Beste leku batean egongo ginateke, beste baldintza batzuetan eta hori ez da negoziagarria, urgentea eta beharrezkoa baizik.
Ez dezagun denborarik galdu. Lortu dezagun Berdinen Oinarrizko Errenta, komunitateak sostengatutako nekazaritza sortzen, bizitzen erdigunetik, baina guztienak. Lurraldean birkokatuz, metropoliak hautsiz, bizitzak sinplifikatuz, soilduz, inor eta batez ere EMAKUME BAT ERE EZ bidean gelditu gabe, mugak irekiz eta lerroak ezabatuz. Hemen ez dagoelako inor soberan, denek batu egiten dugulako.
Ruth L. Herrero, Manolo S. Bayona, Noelia Bribián y José Miguel Martín Muñoz. - Baladre-jendea
Itzultzaileak: Onintza Etxebeste Liras eta Iune Obeso
Intereseko estekak:
- Renta Básica de las Iguales y feminismos
- Video reportaje: 30 años de Baladre
- Programas de Radio: Nosotras las Personas
- Renta Básica de las Iguales
- Baladre. Coordinación contra la precariedad, el empobrecimiento y la exclusión
Oharra [1] "José Iglesiasen liburuek auzo eta hirietan Rbis-a jartzeko balio izan digute, gure eguneroko ekimenetan, gure bizitzetan eta gure kolektiboetan. Eta badakigu itzulketak balio izan duela errealitate ugarietatik "neskato" hori moldatzen jarraitzeko, "Berdinen Oinarrizko Errenta" gisa ezagutzen duguna eta egiten ditugun tailer anitzetan paseatzen edo, hobeto esanda, gurekin batera doana". Joserekin batera bide luzea egin dugu, Oinarrizko Errentatik berdinen Oinarrizko Errentara, eta plazera eta ohorea da haren ondoan ibiltzen jarraitzea.